همه ما در طول روز ممکن است بارها درد را تجربه کنیم اما شاید از اهمیت و نقش کلیدی آن در بدن  و نقش متخصصین فیزیوتراپی اطلاع زیادی نداشته باشیم . بدن یک انسان از سیستم های مختلفی تشکیل شده است که از مهم ترین این سیستم ها می توان از سیستم های حسی و حرکتی نام برد. سلامت این سیستم ها تضمین کننده سلامت فرد و تعامل صحیح بین فرد و محیط اطراف است. سیستم های حسی انواع مختلفی دارند و وقایعی که در بیرون و داخل بدن اتفاق می افتند را از طریق اعصاب محیطی به دستگاه های عصبی مرکزی ( مغز و نخاع ) ارسال می کنند. هر حس توسط گیرنده های مخصوص به خود دریافت می شود. مثل گیرنده های گرمایی، سرمایی وفشار. بین حس های مختلف، حس درد از اهمیت خاصی برخوردار است. بطور کلی درد بصورت یک حس ناخوشایند تعریف می شود که ناشی از وقوع آسیب و یا احتمال وقوع آسیب است. درد یکی از شگفت انگیزترین حواس بدن انسان است. جنسیت، سن، شغل و موارد بسیاری می توانند بر سطح تحمل و برداشت فرد از درد موثر باشند.در واقع درد برای بدن فرد یک هشدار محسوب می شود و در بسیاری از موارد باعث جلوگیری از آسیب و صدمه بیشتر به بافت می گردد . طبق مطالعات آماری صورت گرفته ، بیش از 70 درصد شکایات درد انسان ناشی از درگیری سیستم عضلانی – اسکلتی است .

درد را می توان ازجنبه های مختلفی دسته بندی کرد:

زمان وقوع درد: درد حاد و درد مزمن
منشا ایجاد کننده درد: عضلانی، عصبی ، روحی و روانی و ...

همچنین در سال 1994 ، انجمن جهانی درد تقسیم بندی درد را بر اساس اصول زیر مطرح کرد:

محل درد ( شکم یا اندام تحتانی یا...)
سیستم یا ارگانی که منشا درد است ( درد احشایی یا عضلانی و...)
مدت زمان درد و الگوی درد (دایمی یا منقطع)
علت درد

   هر یک از این دسته بندی ها در تصمیم گیری متخصصین پزشکی  در اتخاذ درمان مناسب موثرند . مثلا ممکن است فردی به علت کمردرد به  کلینیک فیزیوتراپی مراجعه کند و یک تریگر پوینت عضلانی (نقطه ماشه ای )عامل این درد باشد و در شخص دیگری دیسک کمر منجر به درد شده باشد و بالطبع نوع پروتکل درمان فیزیوتراپی در هر کدام ، با توجه به تشخیص فیزیوتراپیست ، متفاوت و مختص به همان بیمار است.

 درد علاوه بر این که یک عامل آزار دهنده است که باید کنترل و درمان شود، یک علامت بالینی خوب است که می تواند در کنار دیگر علائم ، جهت تشخیص و همینطور پایش سیر آسیب های فرد، مد نظر قرار گیرد. البته نباید فقط بر اساس یک علامت تصمیم گیری کرد و ارزیابی دقیق و صحیح نیازمند توجه به همه علائم ( مثل ضعف ، بی حسی ، گزگز، سوزش و ...)و تست های ویژه است. موارد بسیاری دیده شده است که فرد هیچ دردی ندارد اما آسیب زیادی مثل آرتروز و تخریب غضروف مفصلی و یا پارگی و فتق دیسک و... دارد که این آسیب ها و اختلالات در رادیوگرافی مشاهده می شوند  ؛ و یا برعکس در تصاویر رادیولوژی و ام آر آی آسیب کمی وجود دارد و یا اصلا هیچ آسیب و اختلالی مشاهده نمی شود اما شدت درد فرد بالا است و منجر به مختل شدن زندگی روزمره فرد گردیده است .

اکثر دردهای اسکلتی-عضلانی و آسیب های بدن به تدریج و طی مدت طولانی و در اثر عواملی مثل حرکات تکراری و یا حفظ حالت های نا مناسب بدنی

( پوسچریا قامت بد) در مدت های طولانی ایجاد می شوند.غیر از دردهایی که به علت ضربه (تروما) ایجاد می شوند درمان سایر درد های اسکلتی عضلانی را می توان در سه سطح در نظر گرفت:

سطح 1: کاهش درد بصورت سطح علامتی

   سطح 2 :کاهش درد از طریق منبع درد

  سطح 3 : کاهش درد از طریق برطرف کردن علت و ریشه درد

سطح علامتی در واقع اولین و ساده ترین سطح درمان است که فقط محدود به رفع درد فارغ از علت و ریشه ایجاد آن می شود. برای مثال درد شانه را می توان بصورت علامتی با استفاده از یک مدالیته مثل گرمای سطحی موقتا کم کرد تا بیمار بتواند راحت تر مراحل بعدی و اساسی تر درمان مثل منوال تراپی ( درمان دستی ) و تمرین درمانی را پشت سر بگذارد .

درمانگر در سطح دوم ، به منبع ایجاد درد می پردازد که در مثال ذکر شده مثلا التهاب ساختارهای ناحیه شانه می تواند منجر به بروز این درد شده باشد و یا ممکن است التهاب عصب های گردن سبب انتشار درد به شانه شده باشد که باید نسبت به درمان در سطح منبع درد اقدام درمانی صورت گیرد. در صورتی که منشا درد عصبی-عضلانی اسکلتی باشد، در سطوح اول و دوم فیزیوتراپیست از ابزار هایی مثل تحریکات الکتریکی  ( الکتروتراپی )، اولتراسوند، لیزرپرتوان ، مگنت ، تکار، درای نیدلینگ ( سوزن خشک ) و یا بسیاری موارد دیگر استفاده می کند تا رسیدن بیمار به بهبودی و کیفیت زندگی بهتر را تسریع کند.

سطح سوم عمیق ترین و بهترین سطح کنترل درد است. برای درمان دردهای عصبی-عضلانی-اسکلتی در این سطح ، به دانش بالای بیومکانیک و آناتومی بدن انسان و شناسایی حرکات طبیعی و غیر طبیعی مفاصل نیاز است . در بخش های قبل اشاره شد که بسیاری از دردها و مشکلات اسکلتی عضلانی در طول مدت های طولانی ایجاد می شوند. حرکات اشتباهی که در طول روز انجام می دهیم می توانند باعث تغییرات آسیب زا در بعضی بخش های بدن شوند که به تدریج منجر به پیدایش دردهای حاد و مزمن و آزار دهنده می شوند. طبیعی است که رفع مشکلی که از آسیب حرکتی ایجاد شده باید در سطح حرکات اصلاحی و راستاهای آسیب دیده صورت گیرد که شناخت و رفع آن ها منحصرا در کلینیک فیزیوتراپی و توسط فیزیوتراپیست از طریق متد های ارزیابی و تشخیص مکانیکال و درمان فیزیکی صورت می گیرد .تسلط کافی فیزیوتراپیست بر تکنیک های درمان دستی ( منوال تراپی )و علم تمرین درمانی جهت حصول بهترین نتیجه درمانی بسیار ضروری است .  در واقع فیزیوتراپیست ها متخصصین حرکت و عملکرد فیزیکی هستند که از طریق ارزیابی و بررسی اختلالات جسمی و حرکتی ناشی از طیف وسیعی از بیماری ها ( ارتوپدی ، مغز و اعصاب  ، قلبی ، ریوی ، زنان ، اطفال ، پوست و ....) ، با اتخاذ پروتکل های درمانی متنوعی که شامل استفاده از عوامل فیزیکی، حرکت درمانی و تکنیکهای دستی می شود ، در پیشگیری،درمان و بازتوانی این اختلالات حرکتی نقش موثری ایفا می کنند.